Het onderbeen bestaat uit twee botten, het scheenbeen (tibia) en het kuitbeen (fibula). Deze twee botten maken een gewricht met de voet. De voet is opgebouwd uit het hielbeen (calcaneus), het sprongbeen (talus), de voetwortelbeentje (tarsalia), de middenvoetsbeentjes (metatarsalia) en de kootjes (phalanxen). Deze beenderen zijn door middel van stevige banden (ligamenten) met elkaar verboden en zorgen voor stevigheid van de voet en enkel.

Aan de buiten voorzijde van het onderbeen ligt een spiergroep met als functie het heffen van de voet en het strekken van de tenen. Aan de buitenzijde van het onderbeen ligt een spiergroep met als functie het stabiliseren van de voet.

Aan de achterzijde van het onderbeen liggen de kuitspieren , deze hebben als functie het optrekken van de hiel. Aan de achterzijde van het hielbeen hecht de achillespees aan. De achillespees is een samenvoeging van de drie grote kuitspieren, de gastrocnemius medialis (binnenkant), de soleus (middenin) en de gastrocnemius lateralis (buitenkant).

Aan de binnen achterzijde van het onderbeen ligt onder de kuitspier de buigspieren van de tenen/voet.Aan de binnen- en buitenkant van de enkel zijn twee harde benige knobbels te voelen (de malleolus/malleoili) die uitgaan van het scheenbeen (binnenkant) en het kuitbeen (buitenkant). Achter deze benige knobbels liggen pezen, achter de buitenste malleolus liggen twee pezen van de stabiliserende spieren, achter de binnenste malleolus liggen de pezen van de (lange) buigspieren van de tenen en voet.

Op de voetrug ligt een grote pees die zich in vier lange ronde pezen opsplitst, deze pezen gaan naar de tenen, de grote teen heeft een afzonderlijke pees die ook over de voetrug loopt.

Aan de onderzijde van de voet hecht een brede, stugge peesplaat (aponeurosis plantaris) aan op de onderzijde van het hielbot. Deze plaat ligt onder de voet door en ondersteunt de vorm voetzool (zodat er geen platvoet ontstaat). Onder deze peesplaat, op het hielbeen, hechten de (korte) buigspieren van de tenen aan.

Dit is een minder algemeen bekende, maar in onze praktijk veel gevonden, blessure. Deze afwijkingen worden het meest gevonden in de strek en buigspieren van de onderam. Wanneer een spier heftig of langduring wordt overbelast ontstaan er irritaties in de spier, deze irritaties zorgen voor een verminderde functie van de spier waarbij de conditie en kracht van de spier achteruit gaan. Wanneer men die spier toch zodanig belast dat deze afwijking telkens wordt geprikkeld geeft dat pijn. Vaak op het moment zelf maar regelmatig ook pas na de inspanning. Wanneer deze afwijkingen onbehandeld blijven breiden de klachten zich vaak uit in de omliggende spieren en op de lange duur kunnen zich myogolosen (spierverhardingen) vormen.

Surmenage laesies zijn echografisch goed zichtbaar te maken. Bij vergelijking met MRI van deze afwijkingen blijkt dat zij daarop niet zichtbaar zijn. De surmenage laesies zijn herkenbaar door de verandering van de normale vezeltekening van de spier. Deze is op de plaats van de laesie wat rommelig getekend ten opzichte van de normale ordelijke structuur. Vaak gaat dit ook gepaard met een verdikking van de spier. Deze plaatsen zijn bij het aandrukken van buitenaf pijnlijk.

Deze surmenage laesies laten zich doorgaans met goed succes behandelen door middel van corticoiïd injecties.

Zweepslag is een plotselinge scheur in een spier. Meestal krijg je een zweepslag in de kuitspier, hoewel je het in principe in elke spier kunt krijgen. Het heet ‘zweepslag’ , omdat je het gevoel hebt met een zweep geslagen te worden. Je voelt een plotselinge felle pijnscheut. Ga met deze klachten in de eerste plaats direct naar uw huisarts.

De pezen in de voet zijn gedeeltelijk omhuld met een peesschede. Het kan gebeuren dat een pees ontstoken raakt en hiermee raakt soms ook de peesschede ontstoken. Dit komt bij alle pezen voor. Dit zorgt in de meeste gevallen voor een pijnlijke bewegingsbeperking, soms ook met een zichtbare zwelling doordat er een vochtcollectie in de peesschede ontstaat.

In de eerste plaats moet een degelijke ontsteking met rust genezen. Bij aanhoudende klachten ondanks rust zou een minimale injectie met corticoiïd gegeven kunnen worden.

De aanhechting van de peesplaat onder op het hielbeen kan ook ontstoken raken, meestal door overbelasting. De aanhechting zwelt dan op. Dit zorgt voor en erg pijnlijke plek redelijk in het midden van de hiel. Lopen en staan is pijnlijk en zorgt ook voor een toename van de pijn. Behalve de aanhechting van de peesplaat kunnen ook de (korte)buigspieren van de tenen een surmenage (zie boven) ontwikkelen. Dat geeft ook ongeveer in hetzelfde gebied pijn.

Deze ontsteking is met goed succes behandelen door middel van corticoiïd injectie.

Een hielspoor is een uitstulping van het bot van hielbeen, dit is ook pijnlijk onder de hiel en voornamelijk goed zichtbaar op röntgenfoto.

Peesplaatontsteking en hielspoor | Fascitis plantaris

De achillespees is een grote pees zonder peesschede die de kuitspieren verbindt met het hielbeen. Deze pees kan door overbelasting, forcering of een ongeluk ontstoken raken. Dit is pijnlijk en soms is de zwelling van de pees door de huid goed te zien als een duidelijke verdikking.

Er zijn verschillende gradaties van een achillespees ontsteking. Van mild, met een lichte zwelling. Tot hevig, met een forse zwelling. Soms ontstaan er bij een hevige achillespeesontsteking ook zwakke plekken in de pees. Dit kan er voor zorgen dat de pees geheel of gedeeltelijk afscheurt. Ook kan een scheuring ontstaan door een ongeluk. Wanneer de achillespees volledig is afgescheurd kan men absoluut niet meer lopen. Wanneer er een gedeeltelijke scheuring van de pees is, is lopen vaak wel mogelijk maar erg pijnlijk. Het is ook niet verstandig om met een gedeeltelijke scheur door te lopen, de scheur kan dan volledig worden.

Bij een afscheuring kan geprobeerd worden de pees weer te hechten. Bij een ontsteking is rust de eerste therapie. De genezing van een achillespees gaat erg langzaam, het is niet zeldzaam om een jaar dergelijke klachten te hebben. Het direct inspuiten van een achillespees breng erg veel risico met zich mee, en dit is ook een behandeling die wij niet toe zullen passen. Bij extreem hardnekkige achillespeesontstekingen is het wel mogelijk om in de omgeving van de pees een corticoiïd injectie te geven.

Tussen de aanhechting van de achillespees op het hielbeen ligt een slijmbeurs. Deze kan ontstoken raken door overbelasting of een ongeluk. Deze slijmbeurstontsteking  is met goed succes behandelen door middel van corticoiïd injectie

Door omzwikken of door een val kunnen de enkelbanden geheel of gedeeltelijk scheuren. Hierna is het vaak verstandig de enkel in te laten tapen.

Een ganglion is een afgesloten vochtcollectie. Deze kan uitgaan van een peesschede maar ook vanuit een gewricht. Er ontstaat een overproductie van vocht dat onder spanning komt en een weg naar buiten zoekt. Een peesschede of het kapsel van het gewricht kan dan uitpuilen. Soms is dit ook door de huid te zien als een uitgesproken knobbel. Afhankelijk van de mate van spanning is deze knobbel hard of sponzig. Ganglionen kunnen zowel pijnlijk als pijnloos zijn. De overproductie van vocht is vaak een resultaat van een prikkeling van de slijmvliesbekleding van de peesschede of het gewricht.

Door inspuiting van corticoiïd kan deze prikkeling genezen en zal het ganglion verdwijnen.

Voor een zo goed mogelijke beoordeling van artrose van de enkel en voet heeft röntgenonderzoek de voorkeur. Met echo is het niet mogelijk om alle gewrichtjes volledig in beeld te krijgen aangezien je met echo niet door bot heen kunt kijken. Vaak gaat met artrose een irritatie van het gewrichtje gepaard, soms zelfs ook met een ontsteking van het gewrichtje. Maar ook zonder artrose kan een gewricht geïrriteerd of ontstoken raken. Ook hier kan een corticosteroïd injectie zinvol zijn om de ontsteking of irritatie tegen te gaan. Het is echter geen oplossing voor de artrose zelf.